انتخاب های شما در زمینه پوشاک چطور به محیط زیست آسیب می زنند؟
کره زمین عمری نزدیک به چهار میلیارد سال دارد و همیشه حیات به شکلی در آن جاری بوده است. طبق یافته های زمین شناسی گاهی در میانه این سال ها مادر زمین یا گایا گونه های ضعیف یا مزاحم را در فرایند تنازع بقا در خود حل و دفن کرده است تا گونه های قوی تر حیات را بر روی کره زمین حفظ کنند. در قرن های اخیر به خصوص پس از انقلاب صنعتی ما سال های سخت و طاقت فرسایی را به مادرمان زمین تحمیل کرده ایم. پساب های صنعتی، زباله های صنعتی و شیمایی، استثمار انسان ها با عنوان نیروی کار، تولید انبوه کالاهای بی برکتی که عمر چندانی ندارند و به زودی وارد دنیای زباله ها می شوند و آسیب های محیطی دیگری که از دستکاری انسان در طبیعت نشئت گرفته اند مانند: گرمایش کره زمین، ایجاد گازهای گلخانه ای، قطع بی رویه درختان که باعث بروز سیل و سایر فجایع طبیعی می شوند. اگر انسان به همین ناآگاهی به سمت آینده حرکت کند دیری نخواهد پایید که مادر زمین برای حفظ حیات خود گونه های مزاحم را بار دیگر در خود حل کند تا حیاتی مجدد در آن آغاز گردد.
در دنیای مد و لباس امروز اصلاحی به نام مد سریع fast fashion را به وفور شنیده ایم که سیاست های آن ها برای تولید انبوه لباس با کیفیت متوسط بر اساس مد روز است که سریع از چرخه استفاده و تولید خارج می شود و طبق سیاست های ایجاد شده مشتریان را به خرید لباس های جدید با مد روز ترغیب می کنند. نمونه بسیار معروف و پر طرفدار آن برند زارا است.
در مقابل این اصطلاح طراحان دوستدار محیط زیست شاخه ای از مد و لباس را به وجود آوردند به نام مد آهسته Slow fashion که با توجه به ارزشهای اخلاقی و توجه به حفظ محیط زیست طراحی و تولید لباس های خود را انجام می دهند. به طور مثال لباس هایی که شخصی دوزی می شوند از این دسته لباس ها هستند که با انجام کارهای دستی روی آن مانند سوزندوزی باعث بالا رفتن ارزش مادی و معنوی لباس می شوند که استفاده کننده تا حد امکان از لباس خود استفاده کند و دیرتر از چرخه استفاده خارج شده و به زباله تبدیل گردد.
دیدگاه مسئولانه ما نسبت به لباس هایمان در سه مرحله کلی باید مورد توجه باشد: قبل خرید- هنگام استفاده- بعد از استفاده
قبل از خرید
- قدم اول در کمک کردن به حفظ محیط زیست با انتخاب های خود در زمینه مد و لباس؛ نخریدن لباس های غیر ضروری است. تا حد امکان فقط زمانی به خرید لباس بروید که به آن نیاز واقعی دارید. تا تقاضا نباشد، عرضه هم نخواهد بود، در واقع شما تعیین کننده میزان عرضه لباس هستید نه تولیدکننده ها. تا حد امکان لباس های غیر ضروری را قرض بگیرید یا اجاره کنید: اگر فقط سالی یکبار به یک کنفرانس علمی و رسمی دعوت می شوید چه نیازی به خرید چند دست کت و شلوار یا مانتو و شلوار رسمی دارید؟
- در واقع بهترین راهنمای شما می توانید همین یک جمله ساده باشد: خرید کمتر و با کیفیت تر
- حواستان باشد که از چه برندی خرید می کنید. از برندهای لباسی خرید کنید که حامی محیط زیست هستند و تنها به فروش و سود بیشتر خود علاقه مند نیستند.
تیشرت یوزپلنگ آسیایی از برند صنوبراکو
هنگام استفاده
لباس هایی که دارید را دوستداشتنی بکنید! حتما می پرسید چگونه؟ تمام عناصر جهان زنده هستند و دارای انرژی اگر ما صدای لباسهایمان را نمی شنویم دلیل بر زنده نبودن آنها نیست.
- با اسم گذاشتن روی آنها
- پوشیدن آنها در مواقع خاص و به یاد ماندی زندگیتان که هر وقت آن لباس را میبینید به یاد آن بیفتید و دوست داشته باشید برای همیشه از آن نگه داری کنید
- با انجام یک کار هنری دستی روی آنها: مانند نقاشی روی پارچه یا سوزندوزی و...
- لباس هایی با معنا و مفهوم ویژه برای استفاده انتخاب کنید
با این روش ها مطمئن باشید که امکان ندارد به راحتی آن لباس را کنار بگذارید یا دور بیندازید.
تیشرت پیروز یوزپلنگ ایرانی از برند صنوبراکو
قدم بعدی تعمیر لباس است. پیشینیان ما در فرهنگ غنی خود همیشه از تعمیر کردن لباس استفاده کرده اند. حتی اگر لازم باشد لباس را برای افرادی با سایزهای کوچکتر تعمیر و قابل استفاده کنید.
مراقبت از لباس با شست وشوی درست و توجه به علامت های درج شده روی اتیکت لباس برای نگهداری بهتر برای طول عمر محصول
بعد از استفاده
همانطور که می دانیم، سالیانه تعداد زیادی از لباس هایی که دیگر قابل استفاده نیستند از چرخه استفاده خارج می شوند. این لباس ها به دو دسته تقسیم می شوند؛
الف) لباس هایی که هنوز قابل استفاده هستند و به دلایل شخصی مانند تغییر سایز، یا تغییر مد دیگر تمایلی به استفاده از آنها نداریم.
ب) لباس هایی که دیگر قابل استفاده نیستند و پوسیده و پاره شده اند.
کارشناسان برای هر دسته از لباس هایی که دیگر از آنها استفاده نمی کنیم راهکارهایی ارائه میکنند که بسیار ساده و کاربردی است:
راهکارهای پیشنهادی برای دسته اول (لباسهای قابل استفاده)
1. بخشیدن به دیگران
2. فروختن در اپلیکشن های جدیدی که این امکان را فراهم می کنند، مانند: https://www.komodaa.com/
3. اجاره دادن (لباس های عروس و مجلسی و گران قیمت)
4. تعمیر لباس برای تغییر مدل و رفع ایرادهایی که بتوانیم به طور مجدد از آن استفاده کنیم.
5. اگر دلیل استفاده نکردن لباس تغییر مد است میتوانید با کمک یک خیاط حرفه ای یا کارشناس آن را باز طراحی کنید تا طبق مد روز تغییر کند و قابل استفاده مجدد باشد. (به این شاخه از فشن طراحی مجدد یا Redesign می گویند که در مقاله های بعدی به آن پرداخته خواهد شد).
تیشرت میش مرغ یا چیرگ از برند صنوبراکو
راهکارهای پیشنهادی برای دسته دوم (لباسهای غیر قابل استفاده): هدف در این روش تا حد امکان دور نریختن لباس برای تبدیل نشدن به زباله است.
1. به تکه های قابل استفاده تبدیل کنید: دستمال یا دستگیره آشپزخانه
2. به اثر هنری کوچکتر تبدیل کنید: گیره یا کش مو، پاپیون و...
3. به سنت پیشینیان مان تبدیل به آثار چهل تکه: لحاف، کوسن و...
4. برای استفاده در بالشت و متکا
5. تبدیل به پادری و زیلوهایی که تنها با گره زدن تکه پارچه ها روی یک دار کوچک ایجاد می شوند.
برای اینکه به اهمیت این موضوع و انتخاب های کوچک خود مانند خرید لباس که در نگاه کلان باعث بروز فجایع زیست محیطی می شود، پی ببرید؛ کافی است که کلمه زباله های پوشاک و لباس را در گوگل سرچ کنید تا متوجه بار مسئولیت انتخاب های خود شوید. با همین چند راهکار ساده و اجرای هر کدام از آنها که می توانید (به قدر سهم خود)؛ شما زندگی مسئولانه خود در خرید لباس را آغاز کرده اید و بار کارمای آن را به دارما و پاداش الهی تبدیل می کنید. به امید روزی که تمام انسان ها نگاه مسئولانه تری نسبت به انتخاب های خود برای مادر زمین، گایا؛ داشته باشند.
سمیه شیخی
کارشناس ارشد طراحی پارچه و لباس